Wzdłuż autostrady A4 przez Śląsk – Kraśnik Dolny

(niem. Niederschönfeld)

 

Zjazd z autostrady

Bolesławiec

nr 42

Dalej: droga 297 do Dąbrowy Bolesł.,a tam w prawo na Kraśnik D.

 


Kraśnik Dolny to wieś w gminie Bolesławiec przez którą przepływa rzeka Bobrzyca która jest dopływem Bobru. We wsi znajduje się XIV wieczny kościół parafialny p.w.  Najświętszego Zbawiciela wzmiankowany już w 1376 roku. Kościół ten został gruntownie przebudowany w 1874 roku. We wsi znajdują się dwa cmentarze: katolicki przykościelny i ewangelicki, XIX wieczny z aleją lipową. Oprócz tego wartościowe budynki we wsi to młyn z zachowanymi obramieniami renesansowymi i pałac z XVII wieku.

 

Szczególnie warte zobaczenia:

 

Kamienny pałac pochodzi z drugiej połowy XVII wieku lecz został gruntownie przebudowany w XIX i XX wieku.  Budynek wzniesiono na rzucie litery „C”. W narożu znajduje się kwadratowa wieża z flankami. W części pomieszczeń znajdują się stropy fasetowe (skośnie ścięte) ze sztukaterią. W elewacji zewnętrznej znaleźć można dwie okrągłe płaskorzeźby (tonda). Pałac jest dość zaniedbany i obecnie pełni funkcje mieszkalne. Obok pałacu znajduje się folwark, który jest ciekawym zespołem XIX wiecznych budynków gospodarczych. W ich skład wchodzą: oficyna pałacowa, obora, spichlerz, stodoła, warsztaty i stróżówka. Całość również jest dość zaniedbana. Pomiędzy pałacem a folwarkiem położony jest 3,50 hektarowy park romantyczny z kilkoma pomnikami przyrody.

 

Chojnów

(niem. Haynau)

 

Zjazd z autostrady

Chojnów/Złotoryja

nr 73

Dalej: Droga nr  328 do centrum miasta

 

 


Miasto Chojnów leży nad rzeką Skorą na zachód od Legnicy. Jest drugim po Legnicy pod względem liczby ludności miastem powiatu legnickiego. Pierwsze zapiski historyczne dotyczące Chojnowa pochodzą z roku 1272.  Wspomniana wtedy jest jako osada na trakcie handlowym. W roku 1288 nazywane jest już miastem (civitas) w dokumentach księcia Legnicy Henryka V Grubego. Jednak dopiero w roku 1333 miasto uzyskało prawa miejskie. Cennym zabytkiem chojnowskim jest zamek piastowski zbudowany w drugiej połowie XIII wieku. Na przestrzeni lat był wielokrotnie przebudowywany. Obecnie mieści się w nim Muzeum Regionalne. Do innych wartościowych budowli zaliczyć można Kościół p.w. św. Piotra i Pawła, tzw. „Duży kościół”, zbudowany w XIV wieku, w odróżnieniu od „Kościoła Małego” p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP zbudowanego w latach 1909-1911. W mieście wznosi się Baszta Tkaczy zbudowana około 1400 roku, niegdyś część umocnień miejskich. 

 

Szczególnie warte zobaczenia:

 

Usytuowany we wschodniej stronie Rynku ogromny, ceglany kościół św. Piotra i Pawła jest jednym z typowych gotyckich kościołów dolnośląskich. Historia dzisiejszego kościoła zaczęła się pod koniec XIII wieku. Budowa kościoła była kontynuowana do XV wieku. Całość nakryto typowym dla Dolnego Śląska sklepieniem gwiaździstym. Na wystrój ówczesnej świątyni składało się 8 ołtarzy. W ciągu wieków kościół ulegał dalszej rozbudowie. W XVI wieku dobudowano zakrystię oraz wykonano zwieńczenie attykowe wieży. W roku 1543 rodzina Bożywojów ufundowała kaplicę grobową, zwaną odtąd Kaplicą Bożywojów.
W wyniku wzrostu wpływów reformacji na Dolnym Śląsku w roku 1535 kościół został przejęty przez protestantów. W okresie kontrreformacji (1653) zwrócono go katolikom, a w 1707 roku świątynię ponownie przejęli protestanci. W czasie wojen napoleońskich kościół służył przejściowo jako szpital. Gruntownej renowacji został poddany w latach 1910-1911, a ponownie po ostatniej wojnie w latach 1962-1963. Jest to budowla bazylikowa (nawa główna znacznie wyższa – posiada okna nad dachami naw bocznych), trzynawowa, sześcioprzęsłowa, prezbiterium zamknięte wielobocznie. Nawy przykryte sklepieniem gwiaździstym. Masywna wieża z renesansową attyką przystawiona jest do fasady zachodniej zwieńczonej późnogotyckim schodkowym szczytem.
Wiele cennych zabytków zachowało się do dzisiejszego dnia we wnętrzu bazyliki. Najstarszym jest tryptyk z ok. 1500 roku. Poza tym: nagrobek Wolfa Bożywoja z 1551 roku, epitafium przedstawiające “Zmartwychwstanie” umieszczone na ścianie północnej kościoła, wczesnobarokowa chrzcielnica z 1660 roku oraz ambona z 1661 roku. Z tego okresu pochodzi też ołtarz główny, ozdobiony obrazem, na którym uwidoczniono scenę “Zmartwychwstania Pańskiego”. Z XVII wieku pochodzą obrazy przedstawiające “Ostatnią Wieczerzę” i “Biczowanie Chrystusa”. Figury św. Piotra i Pawła, obecnych patronów bazyliki, pochodzą z Brzeżan i są zabytkiem późnobarokowej rzeźby lwowskiej. Znajdują się one w nawie południowej, przy ołtarzu. Nad północnym wejściem wisi kuta krata z 1608 roku pochodząca z nagrobka księżnej Anny. Sarkofag księżnej umieszczono w krypcie kościoła zamurowanej w 1857 roku.

 

Warmątowice Sienkiewiczowskie

(niem. Eichholz)

Strona pałacu: http://palac-warmatowice.pl

 

Zjazd z autostrady

Legnica/Jawor

nr 92

Dalej: Droga nr 3 na Jawor, w Małuszowie w prawo na Przybyłowice

 


 


Warmątowice Sienkiewiczowskie to mała wieś w gminie Krotoszyce koło Legnicy. W średniowieczu istniał w tym miejscu dwór lub mały zamek obronny, który został gruntownie przebudowany w 1602 roku przez Wenzeslausa von Zedlitz na renesansową rezydencję. W kolejnych wiekach budowla zmieniała swych właścicieli, a w XVIII wieku doczekała się kolejnej poważnej przebudowy. W 1812 roku wieś wraz z pałacem kupił Ludwik Serafin von Olszewski, Polak służący w pruskiej armii. Jego wnuk Alfred von Olszewski pod wpływem lektury powieści Henryka Sienkiewicza które czytał w tłumaczeniu niemieckim. W przypływie patriotycznych uczuć, nadał swoim dzieciom słowiańskie imiona: Draga, Bogdan i Bolesław, a w swoim testamencie zastrzegł, że dzieci do 30. roku życia miały nauczyć się języka polskiego, zdać egzamin ze znajomości polskiej historii i kultury a ponadto wziąć Polaków za współmałżonków. Gdyby tak się nie stało cały majątek miał po śmierci wdowy po Alfredzie przejść na własność Henryka Sienkiewicza lub jego spadkobierców. W żadnym razie nie miał być odziedziczony ani przez dalszych krewnych ani przez państwo Pruskie. Alfred von Olszewski zmarł w 1909 roku. Ostatecznie Sienkiewicz zapisu nie przyjął, a spadkobiercy nie godząc się z warunkami testamentu, próbowali sądownie testament podważyć. Po niepowodzeniu tych prób podjęli rozmowy z Sienkiewiczem, który stwierdził że nie można nikogo zmuszać do polskości pod groźbą utraty ojcowizny. Majątek  objęła córka von Olszewskiego – Draga, już wtedy zamężna z Heinrichem von Zedlitz und Neukirch. Ciekawostka jest fakt że w 1813 roku w warmątowickim pałacu miał swoją kwaterę marszałek (wtedy jeszcze generał) von Blücher, głównodowodzący wojsk prusko-rosyjskich w bitwie nad Kaczawą. Pokonał on wówczas wojska napoleońskie pod dowództwem generała MacDonalda. Do dziś w pobliżu pałacu znajduje się obelisk upamiętniający zwycięstwo pruskie nad Kaczawą. Rodzina von Olszewskich pozostali właścicielami Warmątowic do II wojny światowej. Pod koniec wojny Niemcy w pałacu ustanowili składnicę cennego wrocławskiego zbioru numizmatycznego. Do lat sześćdziesiątych pałac zamieszkiwali indywidualni użytkownicy a następnie został opuszczony. Dopiero w 1995 roku kupili go prywatni inwestorzy i rozpoczęli remont.


Szczególnie warte zobaczenia:

 

Od 1996 roku rokrocznie w Warmątowicach odbywa się w sierpniu biwak historyczny z okazji Bitwy nad Kaczawą która miała miejsce w 1813 roku. Na biwaku spotykają się znawcy broni z epoki napoleońskiej z całej Europy. Najciekawszą atrakcją jest parada wojsk w strojach z epoki oraz pokazowa potyczka na wzór tej która miała miejsce tutaj 26 sierpnia 1813 roku. Stanęło wtedy naprzeciw siebie 160 tys. żołnierzy – Francuzów i połączonych wojsk pruskich i rosyjskich. Siłami francuskimi dowodził marszałek Macdonald, a wojskami sprzymierzonymi feldmarszałek von Blücher. Bitwa toczyła się w strugach ulewnego deszczu na rozmiękłym gruncie. Zwyciężyli Prusacy, którzy lepiej wykorzystali teren i posiadali więcej żołnierzy wyszkolonych do trudnej walki wręcz.

Pierwsze trwałe upamiętnienie bitwy miało miejsce już w 1817 roku, kiedy to zwycięscy dowódcy: Blücher, York i Gneisenau dokładnie w rocznicę bitwy dokonali odsłonięcia pomnika obok folwarku Christianhohe koło Bielowic. Nieopodal wzniesiono również niewielki budynek mieszkalny, w którym zostali zakwaterowani dwaj inwalidzi wojenni opiekujący się obeliskiem. Dziś z pomnika pozostały tylko resztki cokołu, a z Domu Inwalidów ruiny. Tego samego dnia odsłonięto pomnik położony w parku pałacowym w Warmątowicach. Kilka lat po bitwie przy polnej drodze w pobliżu Krowiego Wzgórza posadzono lipę, która uzyskała miano „Lipy Blüchera”. Miała ona upamiętnić tę fazę bitwy kiedy starły się ze sobą kawalerie pruska z francuską. Z inicjatywy Towarzystwa Historii i Starożytności dla uczczenia pamięci o mających tu miejsce wydarzeniach w ważnych punktach pola bitwy ustawiono 11 identycznych, betonowych obelisków. Po osiemdziesięciu latach znaleziono 7 z nich,  z tego 4 nadawały się do ponownego ustawienia. Pozostałe zostały zniszczone lub wywiezione, a także zatopione przez wody zbiornika retencyjnego. Bitwa nad Kaczawą funkcjonowała w świadomości dawnych mieszkańców Legnicy i okolicznych miejscowości jako jedno z najważniejszych nowożytnych wydarzeń militarnych całego regionu.

W kolejnej odsłonie – Dunino

Rafał Ryszka
PTTK Wrocław


Źródła:
J. Błędowski, R. Janusiewicz (red.), Dolny Śląsk. Atlas. Wrocław 2007/2008
J. Czerwiński, Dolny Śląsk – przewodnik, Wrocław 2009;
B. Dolata, Wyzwolenie Dolnego Ślaska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970;
W. Irgang, W. Bein, H. Neubach, Schlesien, Bielefefeld 1995;
S. Mizia, Historia Śląska. Popularny zarys dziejów, Wrocław 1997;
H. Niekrawietz, K. Werner, Schlesien. Unvergessene Heimat, Würzburg 2009;
M. Perzyński, Dolnego Śląska miejsca niezwykłe, lecznicze i mało znane. Przewodnik dla dociekliwych, Wrocław 2000;
D. Simonides (red.), Śląsk Opolski – dziedzictwo i współczesność, Opole 2005;
L. Szaraniec, Śląsk. Dolny, Górny, Opawski, Katowice 1993;
Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Oddział terenowy we Wrocławiu, Legnica 1998;

Portale internetowe:
wikipedia, http://www.olesnicamala.info,  http://www.muzeum.gliwice.pl/gliwicka-radiostacja,  portale internetowe gmin i miast

 

 

Wysowa-Zdrój. Urokliwe uzdrowisko w Beskidzie Niskim
Wysowa-Zdrój to niewielka, ale niezwykle malownicza miejscowość uzdrowiskowa położona w sercu Beskidu...
Dlaczego warto znać język Bliskiego Wschodu? Korzyści z nauki języka arabskiego
Region Bliskiego Wschodu jest niezwykle ważny w kontekście geopolitycznym – jego szybki rozwój,...
Doskonały towarzysz podczas przygód na świeżym powietrzu: Plecak nieprzemakalny
Jeśli uwielbiasz spędzać czas na łonie natury, wiesz jak ważne jest odpowiednie wyposażenie, które zapewni...
Wynajem busa 9-osobowego – dlaczego warto się zdecydować?
Planując podróż ze swoimi przyjaciółmi lub organizując wyjazd służbowy, warto pomyśleć o wygodnym transporcie....
Kluczowe porady dla perfekcyjnych wakacji
Planowanie wakacji to ekscytujące doświadczenie, które może jednak przysporzyć wielu wyzwań. Aby zapewnić,...
Czy muszę znać hiszpański wybierając się do Hiszpanii?
Wybierając do Hiszpanii, pytanie o konieczność znajomości języka hiszpańskiego często się pojawia. Odpowiedź...