Deszczowy początek wakacji i europejski kryzys nie zaszkodził branży turystycznej regionu. Przeciwnie, wielu kwaterodawców podkreśla, że turystów było więcej niż w 2010 r., lecz zostawali krócej. Poniżej przedstawiamy podsumowanie 2011 r. w turystyce na Roztoczu, w oparciu o dane Lokalnej Organizacji Turystycznej „Roztocze”, Roztoczańskiego Parku Narodowego, biur informacji turystycznej i rozmowy z przedsiębiorcami.
Liczenie turystów
Po raz pierwszy w historii udało się dokładniej oszacować liczbę osób korzystających w sezonie z roztoczańskich atrakcji. Dzięki zainstalowaniu specjalnych czujników w ramach projektu „Szlak Geoturystyczny Roztocza Środkowego” dowiedzieliśmy się, ilu gości pojawiło się w Roztoczańskim Parku Narodowym i w kilku innych miejscach na szlaku. – Na podstawie prowadzonych badań dowiedzieliśmy się, że Roztoczański Park Narodowy odwiedziło ok. 120 tys. osób, a rezerwat Czartowe Pole ok. 50 tys. – mówi Tadeusz Grabowski, zastępca dyrektora RPN. – Drogami przecinającymi RPN Józefów – Zwierzyniec przejechało ok. 170 tys. pojazdów, a Zwierzyniec – Krasnobród ok. 130 tys. – dodaje. – Śmiało możemy oszacować, że na polskim Roztoczu rokrocznie przebywa ok. 600-900 tys. turystów – podsumowuje.
Ruch turystyczny na Roztoczu skupia się w Krasnobrodzie, Zwierzyńcu, Suścu, Józefowie i Horyńcu-Zdroju. Największą liczbą osób korzystających z usług informacji turystycznej może pochwalić się punkt w Krasnobrodzie. – W 2011 r. odwiedziło nas ponad 30 tys. turystów – mówi Wojciech Sachajko, pracownik punktu. – Turystów ciągle przybywa i zostawiają więcej pieniędzy, kupują droższe pamiątki, wybierają droższe noclegi. Wzrosła również sprzedaż map, co może oznaczać, że coraz częściej w Krasnobrodzie i na Roztoczu pojawiają się turyści aktywni, samodzielni, poszukujący ciekawostek na naszych szlakach turystycznych i poza nimi. Według statystyk wydłużył się również sezon, większy ruch rozpoczyna się w maju i trwa do października – dodaje.
Czym chata bogata
Oferta noclegowa w regionie co roku się poprawia, jednak spośród prawie 8 tys. miejsc noclegowych większość stanowią kwatery w prywatnych domach, gospodarstwach i niewielkie pensjonaty. Większe obiekty znajdują się w Zwierzyńcu, Krasnobrodzie, Suścu i Horyńcu-Zdroju. Największą popularnością cieszą się nadal przysłowiowe wczasy „pod gruszą”, czyli agroturystyka i turystyka wiejska. Roztoczańscy kwaterodawcy skupieni są w stowarzyszeniach w Suścu, Krasnobrodzie, Zwierzyńcu, Adamowie i Lubaczowie (z terenów Roztocza Wschodniego). Każdego roku pojawiają się nowe obiekty, które oferują nie tylko same noclegi i tradycyjną kuchnię, ale i dodatkowe, często oryginalne atrakcje, takie jak ferma strusi czy własna winnica. – Turyście należy zaplanować cały pobyt – podkreśla Krzysztof Łagowski, prezes Roztoczańskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego w Suścu. – To może być program na 2, 3 dni lub na cały tydzień. W Suścu proponujemy spacery po szlakach Puszczy Solskiej, także z kijkami nordic walking, bezpieczną jazdę na rowerach, spływy kajakowe, kuligi z ogniskami, szlak geoturystyczny, stadniny, wycieczki po Roztoczu, do Zamościa i Lwowa. Łączenie atrakcji w gotowe pakiety, produkty turystyczne, to teraz konieczność. Obiekty wypoczynkowe muszą ze sobą współpracować przy tworzeniu takich ofert. Jest to zadanie dla stowarzyszeń takich jak nasze. Musimy działać wspólnie, by sprostać konkurencji z innych regionów Polski i Europy – dodaje.
Roztocze się buduje
Pod względem inwestycji turystycznych na Roztoczu rok 2011 należał do Józefowa. Gmina była liderem projektu „Szlak Geoturystyczny Roztocza Środkowego”. – W 2011 r. wzbogaciliśmy naszą ofertę turystyczną o 19-metrową basztę widokową przy józefowskich kamieniołomach, z której można podziwiać widok na kamieniołomy i Roztocze. Do połowy września odwiedziło ją ok. 25 tys. osób. Również w ramach tego szlaku powstał pawilon geoturystyczny. Hitem lata okazał się zalew rekreacyjny, który przeżywał oblężenie w okresie upałów. Nowy wygląd zyskał także rynek miejski, którego centralnym punktem jest fontanna – opowiada Roman Dziura, burmistrz miasta i gminy Józefów.
W tym roku rozpoczęte zostały także prace nad rozbudową zalewu rekreacyjnego w Krasnobrodzie. Jego otwarcie zapowiadane jest na początek wakacji 2012 r. Do Krasnobrodu zawitały także dinozaury. Spotkać je można na ścieżce w dolinie św. Rocha. W Zwierzyńcu natomiast trwają prace nad rewitalizacją parku „Zwierzyńczyk”, który będzie wyposażony m.in. w hot-spoty. Tuż pod Zwierzyńcem powstało Roztoczańskie Centrum Naukowo-Edukacyjne Roztoczańskiego Parku Narodowego. To nowoczesny budynek z dużą salą konferencyjną i laboratoriami do monitoringu stanu roztoczańskiej przyrody. Centrum zostało wyposażone w innowacyjny system energetyczny oparty na odnawialnych źródłach energii, takich jak: słońce, biomasa i geotermia. Blask odzyskują również zabytki Roztocza. W Narolu, w odrestaurowanej cerkwi na Krupcu, powstało Centrum Koncertowo-Wystawiennicze. Cerkiew w Radrużu również zmieniła wygląd, gdyż stare poszycie dachu świątyni i dzwonnicy wymieniono na nowe, ale zgodne z prawidłami ówczesnej architektury. Z mniejszych inwestycji publicznych należy wymienić nowe tablice informacyjne Lokalnej Grupy Działania „Roztocze Tomaszowskie” oraz utworzenie szlaku „punkt oporu Goraje” przez PTTK Oddział w Zamościu i gminę Lubycza Królewska. W 2011 r. poprawiła się również infrastruktura drogowa w regionie. Wyremontowana została droga z Żukowa do Huty Różanieckiej, ułatwiając tym samym dojazd do Roztocza Podkarpackiego. Trwa również remont ważnej drogi prowadzącej przez centrum Roztocza Środkowego od Zamościa do Józefowa przez Jacnię. Rozbudowuje się również komercyjna baza turystyczna Roztocza. Powstało kilka nowych obiektów noclegowych i gastronomicznych. Na uwagę zasługuje karczma „Dębowy Dwór” nad malowniczym stawem w Rudzie Różanieckiej. – W 2011 r. uruchomiliśmy dwa bary, w tym jeden oryginalny na wyspie, która się znajduje na środku stawu – mówi Mirosław Zaborniak, właściciel karczmy. – Nie spodziewałem się tak wielkiego zainteresowania, w weekendy odwiedzało nas każdego dnia ponad 3 tys. osób. Od 15 lipca 2012 r. uruchomimy część hotelową z 28 miejscami noclegowymi. Organizujemy wesela i inne imprezy okolicznościowe – informuje.
Hipisowskimi klimatami zaczął kusić w tym roku klub muzyczny Szkoła 69 w Starej Hucie k. Krasnobrodu. – Udało nam się w maleńkiej wiosce na Roztoczu stworzyć klub, w którym chcą występować gwiazdy polskiej i światowej sławy. Gościliśmy m.in.: Troya Andersona, Raya Wilsona i Genesis Classic, Tymona Tymańskiego, Patti Yang, Gienka Loskę i zespół Bracia – mówi Urszula Czekirda, menadżer projektu Szkoła 69. – Ray Wilson, ekswokalista grupy Genesis, był zauroczony naszym klubem. W 2012 r. nie zabraknie u nas kolejnych koncertów, warsztatów i spektakli teatralnych w duchu ekologii i lat 60. Wiosną zapraszamy na pierwszy w Polsce koncert brata Jimiego Hendrixa – Leona. Szkoła 69 wspiera także inne wydarzenia w regionie, np. Letnią Akademię Filmową i Cieszanów Rock Festiwal.
Warto również wspomnieć o skategoryzowaniu pierwszego na Roztoczu 3-gwiazdkowego hotelu „Antoni” k. Tomaszowa Lubelskiego. Dzięki wykorzystaniu funduszy unijnych udało się właścicielom dawnego „Zajazdu u Antka” dobudować dodatkowe skrzydło hotelowe i basen z częścią SPA. Obiekt jest doskonale przystosowany do obsługi konferencji i szkoleń.
Nie tylko festyny
Naturalnym centrum kultury regionu jest Zamość. Rynek Wielki i staromiejskie ulice stanowią wspaniałą przestrzeń dla wielu interesujących koncertów, jarmarków i innych wydarzeń. Nie oznacza to, że w mniejszych miejscowościach Roztocza nic się nie dzieje. Chociaż bogaty kalendarz wydarzeń w większości zapełniony jest niewielkimi gminnymi festynami, to co najmniej trzy imprezy w regionie są rozpoznawane w Polsce i zasługują na wyróżnienie. Największą tradycję ma Letnia Akademia Filmowa, która odbywa się w Zwierzyńcu już od 12 lat i przyciąga koneserów dobrego kina nawet z odległych części naszego kraju. Młodszy, ale na pewno liczniejszy, jest Cieszanów Rock Festiwal, na który od 2 lat wybiera się ponad 10 tys. fanów muzyki nie tylko rockowej. Ambicją organizatorów jest stworzenie festiwalu o charakterze międzynarodowym, z udziałem chociażby artystów i fanów z Ukrainy czy Słowacji. Muzyka klasyczna natomiast często gości w Narolu. Artyści rangi międzynarodowej koncertują w ramach festiwalu Narol Arte i Narolskich Spotkań.
W 2011 r. po raz pierwszy zorganizowany został Festiwal Kultury Pogranicza „Folkowisko” w Gorajcu na Roztoczu Wschodnim. W magicznej scenerii Chutoru Gorajec odbywały się koncerty folkowe i spotkania z tzw. opowiadaczami. Jednym z nich był Andrzej Stasiuk. Dla uczestników przygotowane zostało pole namiotowe i bogaty program wycieczek z przewodnikami. W Krasnobrodzie zadebiutowała nowa impreza sportowa – Puchar Roztocza w Nordic Walking. W przyszłym roku ma stać się imprezą ogólnopolską i markowym wydarzeniem Krasnobrodu i Roztocza.
Inne warte wymienienia wydarzenia w regionie to: Jarmark Galicyjski w Narolu, festiwal EKO w Józefowie, spotkanie z tradycją i kulturą łowiecką w Zwierzyńcu, festiwal organowy w Krasnobrodzie, Festiwal Pieśni Maryjnej w Górecku Kościelnym oraz inscenizacja bitew pod Tomaszowem Lubelskim.
Szynobusem na Roztocze
Podsumowując rok, nie można nie wspomnieć o przywróceniu połączeń kolejowych na Roztoczu. Spółka Przewozy Regionalne z udziałem finansowym Urzędu Marszałkowskiego w Lublinie uruchomiła sezonową komunikację autobusami szynowymi z Lublina do Zamościa i Bełżca. Szybkie i wygodne szynobusy zdobyły sympatię turystów i mieszkańców regionu. Dzięki nim poprawiły się możliwości komunikacji pomiędzy roztoczańskimi miejscowościami. W 2012 r. szynobusy wrócą na majowy weekend i wakacje. Dodatkowo wprowadzone zostaną połączenia z podkarpackim Jarosławiem przez Horyniec-Zdrój. LOT „Roztocze” i Biuro Turystyczne „Quand” planują wykorzystanie tych połączeń do promocji regionu. Zorganizowana zostanie Wielka Majówka Roztoczańska pod hasłem „Witalność z natury”. W sobotę 28 kwietnia pasażerowie z Lublina i Jarosławia będą mogli wysiąść na stacji w Suścu, gdzie odbywać się będzie jarmark z licznymi atrakcjami. Turyści na swoje kwatery będą mogli dojechać furami. Kolejne imprezy w ten weekend odbędą się w Narolu i Zwierzyńcu. Majówka będzie promowana w nowym wydawnictwie BT „Quand”, które ukaże się już pod koniec stycznia. W czerwcu szynobus powróci i kolejna duża impreza z tej okazji zostanie zorganizowana w Zwierzyńcu i Roztoczańskim Parku Narodowym.
W nowym roku turystykę Roztocza czeka wiele wyzwań. Mistrzostwa Europy EURO 2012 odbędą się przecież w roztoczańskim Lwowie. Nie sposób przewidzieć, ilu fanów piłki nożnej odwiedzi nasze polskie Roztocze. Jestem jednak przekonany, że każdy kibic doświadczy prawdziwej roztoczańskiej gościny i wyjedzie od nas ze wspaniałymi wspomnieniami.
Michał Basiński, Lokalna Organizacja Turystyczna „Roztocze”