W Narodowym Instytucie Dziedzictwa (NID) trwają intensywne prace nad największą w historii Polski bazą danych geoprzestrzennych, w której znajdą się różnego typu zabytki z terenu całego kraju. Już w listopadzie dostępny będzie stale rozwijany serwis internetowy umożliwiający wyszukiwanie i przeglądanie zabytków rejestrowych Polski.
Baza powstaje w ramach europejskiej dyrektywy INSPIRE. Jej założeniem jest opracowanie przez instytucje publiczne, prowadzące rejestry publiczne baz danych GIS oraz udostępnienie ich za pomocą internetu w celu upowszechnienia oraz darmowego dostępu. NID, decyzją ministra kultury i dziedzictwa narodowego, odpowiedzialny jest za wdrożenie unijnej dyrektywy w zakresie tematu danych przestrzennych “obszary chronione”.
Na początek do bazy danych zostaną wprowadzone stanowiska szczególnie cenne, czyli tzw. rejestrowe, których jest na terenie Polski ponad 72 tysiące. Większość z nich to zabytki architektury – m.in. kościoły, pałace, zamki; zaledwie 10 proc. to stanowiska archeologiczne.
“Podstawowym problemem podczas identyfikacji zasięgu przestrzennego określającego położenie zabytku na mapie cyfrowej są nieprecyzyjne pod względem lokalizacyjnym wpisy do rejestru zabytków (np. +zamek wraz z otoczeniem+) oraz bardzo często brak załączników graficznych precyzujących położenie zabytku w terenie” – mówi Arkadiusz Kołodziej, kierownik działu digitalizacji NID.
Od półtora roku jest prowadzona z tego powodu weryfikacja terenowa rejestru zabytków. Wykonywana jest przez pracowników ośrodków terenowych NID. W ciągu najbliższego miesiąca w tym celu zostanie użyty nowoczesny sprzęt GPS klasy GIS. To technologia pozwalająca na lokalizację położenia obiektu z dokładnością poniżej 2 m w terenie.
Szczególnie trudne dla specjalistów jest dokładne określenie położenia stanowisk archeologicznych, które bardzo często są zupełnie niewidoczne na powierzchni. Tego typu miejsca wyznaczano często kilkadziesiąt lat temu, kiedy technologia GPS w Polsce była nieosiągalna. Natomiast szeroko stosowany przez archeologów system AZP (Archeologiczne Zdjęcie Polski) jest daleki od precyzji.
“Oprócz weryfikacji terenowej, w przypadku lokalizacji stanowisk archeologicznych, chcemy używać zdjęć lotniczych, na których niektóre ze stanowisk archeologicznych są łatwo identyfikowalne – szczególnie te, które posiadają własną formę terenową, oraz map topograficznych, które stanowiły materiał referencyjny, na którym uczytelniano dane dla Archeologicznego Zdjęcia Polski” – mówi Kołodziej.
Dotychczasowe bazy danych odnoszące się do zabytków były rozproszone w 11 repozytoriach (analogowych i cyfrowych), dlatego dużo czasu zająć może aktualizacja wpisów i odpowiednie umieszczenie w jednym scentralizowanym systemie.
Nowo powstała baza danych geoprzestrzennych o zabytkach będzie dostępna w internecie dla wszystkich zainteresowanych. Oprócz precyzyjnej lokalizacji, szczegółowych informacji o chronologii i historii, będzie się można zapoznać również z fotografiami, wirtualnym rekonstrukcjami i modelami wykonanymi w formie 3D. Już dziś dostępna jest próbka trzech modeli wraz z dokumentacją pod adresem: http://www.nid.pl/idm,1232,carare.html
“Oczywiście nie zamierzamy udostępniać kompletu danych dla wszystkich użytkowników, ze względu na bezpieczeństwo – szczególnie stanowisk archeologicznych i groźbę ich rabunku. Docelowo przewidujemy cztery poziomy dostępu do danych” – dodaje Kołodziej.
W zespole digitalizacyjnym NID, oprócz kartografów i fotogrametrów pracują informatycy, archeolodzy i historycy sztuki.
Jednym z celów dyrektywy INSPIRE jest optymalizacja wydatków ponoszonych przez podatnika na tworzenie zbiorów danych cyfrowych poprzez brak powielania kompetencji poszczególnych jednostek administracji publicznej w zakresie pozyskiwania tych samych danych.
PAP – Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski
agt/bsz
źródło: www.naukawpolsce.pap.pl