Lista \u015awiatowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzko\u015bci to lista obiekt\u00f3w obj\u0119tych szczeg\u00f3ln\u0105 ochron\u0105 mi\u0119dzynarodowej organizacji UNESCO, ze wzgl\u0119du na ich warto\u015b\u0107 kulturow\u0105 b\u0105d\u017a przyrodnicz\u0105. <\/span><\/span><\/p>\n

Zgodnie ze stanem z lipca 2006 roku, zosta\u0142o na ni\u0105 wpisanych 13 polskich d\u00f3br, co daje Polsce 9 miejsce w Europie i 15 na \u015bwiecie.<\/span><\/span><\/p>\n

1. Historyczne Centrum Krakowa ze Starym Miastem, Wawelem, Kazimierzem i Stradomiem (na li\u015bcie od 1978 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

Krak\u00f3w chlubi si\u0119 najwi\u0119kszym \u015bredniowiecznym rynkiem Europy, zabytkowe kamienice i pa\u0142ace uzupe\u0142niaj\u0105 t\u0105 kunsztown\u0105 ca\u0142o\u015b\u0107. Po\u015brodku stoi XIV-wieczna wie\u017ca ratuszowa i renesansowy gmach Sukiennic, naprzeciw gotycki Ko\u015bci\u00f3\u0142 Mariacki z o\u0142tarzem Wita Stwosza. Warto pos\u0142ucha\u0107 hejna\u0142u z wie\u017cy ko\u015bcio\u0142a, zwiedzi\u0107 Muzeum Czartoryskich, pospacerowa\u0107 po bulwarach nadwi\u015bla\u0144skich lub Plantach. Nad miastem g\u00f3ruje Wzg\u00f3rze Wawelskie z renesansowym zamkiem polskich kr\u00f3l\u00f3w i katedr\u0105 z cenn\u0105 renesansow\u0105 kaplic\u0105 \u2013 tu tak\u017ce warto by\u0107 chocia\u017c raz w swoim \u017cyciu. Zwiedzanie Krakowa u\u0142atwi nam karta turysty. Dwu- lub trzydniowa karta upowa\u017cnia posiadacza do bezp\u0142atnych przejazd\u00f3w w autobusach i tramwajach miejskich oraz do bezp\u0142atnych wst\u0119p\u00f3w do 30 muze\u00f3w krakowskich. Karta zapewnia poruszanie si\u0119 \u015brodkami komunikacji miejskiej zar\u00f3wno w dzie\u0144 jak i w nocy. Posiadacze karty mog\u0105 ponadto skorzysta\u0107 z systemu rabat\u00f3w w wybranych restauracjach i sklepach.<\/span><\/span><\/p>\n

2. Kopalnia Soli w Wieliczce (na li\u015bcie od 1978 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

Jest to jedyny obiekt g\u00f3rniczy na \u015bwiecie czynny od czas\u00f3w \u015bredniowiecza a\u017c do dzi\u015b. Dokumenty dotycz\u0105ce produkcji soli si\u0119gaj\u0105 1044 r. Znana na ca\u0142ym \u015bwiecie podziemna Trasa Turystyczna wielickiej kopalni powsta\u0142a na prze\u0142omie XVIII i XIX wieku. Oko\u0142o miliona turyst\u00f3w rocznie zwiedza blisko 3 km trasy sk\u0142adaj\u0105cej si\u0119 z 20 kom\u00f3r, po\u0142o\u017conych na g\u0142\u0119boko\u015bciach od 64 do 135 metr\u00f3w (poziom I-III). Kopalni\u0119 licznie odwiedzaj\u0105 tak\u017ce przyw\u00f3dcy pa\u0144stw, naukowcy i arty\u015bci. Czas zwiedzania to prawie 2 godziny.<\/span><\/span><\/p>\n

3. Auschwitz-Birkenau (na li\u015bcie od 1979 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

Jest to jedyny ob\u00f3z koncentracyjny znajduj\u0105cy si\u0119 na li\u015bcie \u015bwiatowego dziedzictwa UNESCO, figuruje tam pod nazw\u0105 \u201eAuschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski ob\u00f3z koncentracyjny i zag\u0142ady(1940-45)\u201d. Ob\u00f3z zag\u0142ady hitlerowskiej III Rzeszy za\u0142o\u017cony na rozkaz Himmlera z dnia 27 kwietnia 1940 r. Na terenie obozu funkcjonuje muzeum, w kt\u00f3rym podczas obchod\u00f3w 60. rocznicy wyzwolenia powo\u0142ano Mi\u0119dzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokau\u015bcie. W ko\u0144cu XX wieku Pa\u0144stwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau (nazwa obowi\u0105zuj\u0105ca od 1999 roku) odwiedza\u0142o oko\u0142o 600 000 os\u00f3b rocznie, mniej wi\u0119cej po\u0142owa spoza Polski. W roku 2005 liczba ta wzros\u0142a do miliona os\u00f3b. Odbywaj\u0105 si\u0119 co roku Marsze \u017bywych i inne wydarzenia upami\u0119tniaj\u0105ce. Muzeum prowadzi tak\u017ce dzia\u0142alno\u015b\u0107 badawcz\u0105 i edukacyjn\u0105.<\/span><\/span><\/p>\n

4. Puszcza Bia\u0142owieska (1978 i 1992 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

Rozleg\u0142y kompleks le\u015bny, kt\u00f3rego powierzchnia przekracza 1500 km\u00b2. Jest pozosta\u0142o\u015bci\u0105 ostatnich na ni\u017cu Europy las\u00f3w naturalnych o charakterze pierwotnym w strefie las\u00f3w li\u015bciastych i mieszanych. Puszcza wraz z otaczaj\u0105cymi terenami zosta\u0142a w 1986 uznana za Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 860 km\u00b2. R\u00f3\u017cnymi formami ochrony obj\u0119to ponad 50% powierzchni. Istnieje 20 rezerwat\u00f3w przyrody o powierzchni 3208 ha, 2 ostoje zwierz\u0105t chronionych, 94 strefy ochronne gniazd bociana czarnego i orlika krzykliwego. Do krajowego rejestru programu zabezpieczenia puli genowej wpisano 401 drzew. Ponad 1100 drzew uznano za pomniki przyrody. <\/span><\/span><\/p>\n

5. Historyczne Centrum Warszawy – (na li\u015bcie od 1980 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

Stare Miasto z prostok\u0105tnym rynkiem, otoczone murem obronnym, gotyckie i renesansowe kamienice \u2013 najstarsze osiedle miejskiej Warszawy. Stare Miasto zosta\u0142o prawie doszcz\u0119tnie zniszczone w czasie Powstania Warszawskiego (pozosta\u0142 Barbakan i fragmenty mur\u00f3w) wraz z Zamkiem Kr\u00f3lewskim, spalonym w 1939 r. Powojenna odbudowa Star\u00f3wki trwa\u0142a do 1953 r. Kamienicom przywr\u00f3cono wygl\u0105d z XVII w. Zamek Kr\u00f3lewski odbudowano w latach 1971-1984. Warszawska Karta Turysty u\u0142atwi zwiedzanie. Karta daje mo\u017cliwo\u015b\u0107 darmowego korzystania z transportu miejskiego, ale nie tylko. Mo\u017cna z ni\u0105 zwiedzi\u0107 jedno z 27 muze\u00f3w – niekt\u00f3re za darmo. Karta daje te\u017c rabaty w galeriach, tanich hotelach i hostelach, klubach nocnych, sklepach i wielu innych miejscach atrakcyjnych turystycznie. Do programu przyst\u0105pi\u0142o ju\u017c 120 obiekt\u00f3w. <\/span><\/span><\/p>\n

6. Stare Miasto w Zamo\u015bciu (na li\u015bcie od 1992 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

Miasto – nazywane Per\u0142\u0105 Renesansu, miasto zdobi\u0105 zabytkowe kamienice wok\u00f3\u0142 Rynku. Ratusz przy Rynku Wielkim \u2013 symbol miasta, jeden z najcenniejszych zabytk\u00f3w, manierystyczno-barokowy, z wachlarzowymi schodami i 52-metrow\u0105 wie\u017c\u0105, od p\u00f3\u0142nocy po\u0142\u0105czony z ni\u017csz\u0105, dobudowan\u0105 w XIX w. oficyn\u0105 (pocz\u0105tkowo wi\u0119zienie, z wej\u015bciem od strony Rynku Solnego). Katedra pod wezwaniem Zmartwychwstania Pa\u0144skiego i \u015bw. Tomasza z Akwinu z lat 1587-1598 symbolizuje Civitas Dei (Miasto Boga). Arsena\u0142, zbudowany wg projektu Bernarda Morando w latach 1582-1583, nale\u017cy do najstarszych \u015bwieckich budowli Zamo\u015bcia (w latach 1820-1825 przebudowany w stylu klasycystycznym). Stare Miasto w Zamo\u015bciu zapiera dech w piersiach, posiada niepowtarzalny klimat i urok. Prawdziwa per\u0142a w\u015br\u00f3d zabytk\u00f3w.<\/span><\/span><\/p>\n

7. Zamek Krzy\u017cacki w Malborku (na li\u015bcie od 1997 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

Najwi\u0119ksza gotycka twierdza \u015bredniowiecznej Europy, kt\u00f3rej budow\u0119 Krzy\u017cacy rozpocz\u0119li w 1274 r. Malbork w latach 1309-1457 by\u0142 siedzib\u0105 mistrz\u00f3w Zakonu Krzy\u017cackiego i stolic\u0105 Pa\u0144stwa Krzy\u017cackiego, a do 1772 r. siedzib\u0105 wojewod\u00f3w malborskich. Od tamtej pory do dnia dzisiejszego zesp\u00f3\u0142 zamkowy wielokrotnie przebudowywano i modyfikowano. Pot\u0119\u017cny kompleks obejmuje Zamek Wysoki z kaplic\u0105 NMP, Zamek \u015aredni z Wielkim Refektarzem, Zamek Niski i arsena\u0142, otoczone obronnymi murami z basztami i Bram\u0105 Mostow\u0105. W 1961 r. powsta\u0142o tu Muzeum Zamkowe. Od kilku lat, organizowane s\u0105 inscenizacje zdobywania zamku malborskiego przez wojska polsko-litewskie po bitwie pod Grunwaldem. <\/span><\/span><\/p>\n

8. Stare Miasto w Toruniu (na li\u015bcie od 1997 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

W obr\u0119bie Starego Miasta wznosi si\u0119 Ratusz Staromiejski, Dw\u00f3r Artusa, pomnik Miko\u0142aja Kopernika z 1853 r, Dom pod Gwiazd\u0105, Fontanna Flisaka, \u0141uk Cezara, Krzywa Wie\u017ca, Dom Miko\u0142aja Kopernika, Katedra \u015bw. Jan\u00f3w, a tak\u017ce ko\u015bci\u00f3\u0142 \u015bw. Jakuba, by\u0142y Ko\u015bci\u00f3\u0142 Tr\u00f3jcy \u015awi\u0119tej w Toruniu, ruiny ko\u015bcio\u0142a \u015bw. Miko\u0142aja i zamku krzy\u017cackiego. Toru\u0144 pe\u0142en uroku zaprasza turyst\u00f3w a ma si\u0119 czym chwali\u0107, w\u0119dr\u00f3wki po Starym Mie\u015bcie os\u0142odzi z pewno\u015bci\u0105 wielki czekoladowy piernik. <\/span><\/span><\/p>\n

9. Kalwaria Zebrzydowska (na li\u015bcie od 1999 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

Jedne z g\u0142\u00f3wnych o\u015brodk\u00f3w ruchu pielgrzymkowego w Polsce. Na pocz\u0105tku XVII w. budow\u0119 klasztoru i zespo\u0142u Kaplic Dr\u00f3g M\u0119ki Pa\u0144skiej (na wz\u00f3r Drogi Krzy\u017cowej Pana Jezusa w Jerozolimie) ufundowa\u0142 Miko\u0142aj Zebrzydowski, marsza\u0142ek wielki koronny, wojewoda krakowski, starosta lanckoro\u0144ski. Projektantem dr\u00f3\u017cek i ca\u0142ego za\u0142o\u017cenia by\u0142 matematyk i profesor Akademii Krakowskiej Jan Bro\u017cek (1585-1652), za\u015b kaplice projektowa\u0142 z\u0142otnik niderlandzki Pawe\u0142 Baudarth. Ca\u0142o\u015b\u0107 to 42 kaplice, ko\u015bcio\u0142y, klasztor o.o. Bernardyn\u00f3w i barokowa bazylika z cudownym wizerunkiem Matki Boskiej Kalwaryjskiej. <\/span><\/span><\/p>\n

10. Ko\u015bcio\u0142y Pokoju w Jaworze i \u015awidnicy (na li\u015bcie od 2001 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

Ko\u015bcio\u0142y Pokoju w \u015awidnicy i Jaworze w wojew\u00f3dztwie dolno\u015bl\u0105skim s\u0105 najwi\u0119kszymi drewnianymi budowlami o funkcjach religijnych w Europie. Te barokowe \u015bwi\u0105tynie lutera\u0144skie: ko\u015bci\u00f3\u0142 Tr\u00f3jcy \u015awi\u0119tej (tzw. “ko\u015bci\u00f3\u0142 bez gwo\u017adzia”) w \u015awidnicy i ko\u015bci\u00f3\u0142 \u015bw. Ducha w Jaworze powsta\u0142y w latach 50. XVII w. wed\u0142ug projektu Albrechta S\u00e4bischa po zawarciu pokoju westfalskiego 1648 r., ko\u0144cz\u0105cego wojn\u0119 trzydziestoletni\u0105. Ka\u017cdego roku od maja do wrze\u015bnia w Jaworze organizowane s\u0105 Koncerty Pokoju. Odbywaj\u0105 si\u0119 one w zabytkowych wn\u0119trzach Ko\u015bcio\u0142a Pokoju. Kameralna muzyka w wykonaniu artyst\u00f3w z Polski, Czech i Niemiec szczeg\u00f3lny klimat dostarczaj\u0105cy niezapomnianych wra\u017ce\u0144.<\/span><\/span><\/p>\n

11. Ko\u015bcio\u0142y drewniane po\u0142udniowej Ma\u0142opolski (na li\u015bcie od 2003 r.)<\/strong><\/span><\/span><\/p>\n

Obecnie na li\u015bcie UNESCO znajduje si\u0119 6 spo\u015br\u00f3d 9 ko\u015bcio\u0142\u00f3w kt\u00f3re zosta\u0142y zg\u0142oszone. Komitet UNESCO wybra\u0142 te najstarsze (gotyckie).<\/span><\/span><\/p>\n

Binarowa – jednonawowy ko\u015bci\u00f3\u0142 \u015bw. Micha\u0142a Archanio\u0142a (ok. 1500 r.). We wn\u0119trzu polichromia barokowa i rze\u017aby gotyckie.
<\/span><\/span>Blizne – ko\u015bci\u00f3\u0142 Wszystkich \u015awi\u0119tych z XV w., wewn\u0105trz bogata dekoracja malarska ze scenami biblijnymi i ornamentami ro\u015blinnymi z XVI-XVIII w. tak charakterystycznymi dla tych region\u00f3w.
<\/span><\/span>D\u0119bno – ko\u015bci\u00f3\u0142 \u015bw. Micha\u0142a Archanio\u0142a z XV w., wewn\u0105trz polichromia o bogatej kolorystyce oraz najstarsze polskie malowid\u0142o z postaciami \u015bw. Agnieszki i Katarzyny z XIII w.
<\/span><\/span>Hacz\u00f3w – ko\u015bci\u00f3\u0142 Wniebowzi\u0119cia NMP i \u015bw. Micha\u0142a Archanio\u0142a z XV w. z unikatow\u0105 dekoracj\u0105 malarsk\u0105 na stropach i \u015bcianach przedstawiaj\u0105c\u0105 M\u0119k\u0119 Pa\u0144sk\u0105 i figury \u015bwi\u0119tych.
<\/span><\/span>Lipnica Murowana – jednonawowy ko\u015bci\u00f3\u0142 cmentarny \u015bw. Leonarda z XV w., wewn\u0105trz malowid\u0142a z XVI-XVIII w., m.in “S\u0105d Ostateczny” oraz “Ostatnia Wieczerza”.
<\/span><\/span>S\u0119kowa – p\u00f3\u017anogotycki ko\u015bci\u00f3\u0142 \u015bw. \u015bw. Aposto\u0142\u00f3w Filipa i Jakuba z pocz\u0105tku XVI w., zachowane gotyckie portale i chrzcielnica, polichromia neogotycka. Ko\u015bci\u00f3\u0142 malowany m.in. przez Stanis\u0142awa Wyspia\u0144skiego, J\u00f3zefa Mehoffera, W\u0142odzimierza Tetmajera.
<\/span><\/span><\/p>\n

12. Park Mu\u017cakowski (na li\u015bcie od 2004 r.)<\/p>\n

<\/strong>Park Mu\u017cakowski – najwi\u0119kszy i najs\u0142ynniejszy park w styl angielskim w Polsce i w Niemczech. Park zajmuje ok. 5,45 km\u00b2 powierzchni na obu stronach rzeki Nysy \u0141u\u017cyckiej, kt\u00f3ra stanowi granic\u0119 polsko-niemieck\u0105. <\/span><\/span><\/span><\/p>\n

13. Hala Stulecia we Wroc\u0142awiu (na li\u015bcie od 2006r.)<\/p>\n

<\/strong><\/span><\/span>Hala widowiskowo-sportowa po\u0142o\u017cona w Parku Szczytnickim we Wroc\u0142awiu. Wzniesiona w latach 1911\u20131913 wed\u0142ug projektu Maxa Berga, w stylu wczesnomodernistycznym. Wroc\u0142aw ju\u017c na pocz\u0105tku XX wieku by\u0142 istotnym miejscem spotka\u0144 i wydarze\u0144 o randze mi\u0119dzynarodowej. W zwi\u0105zku z potrzeb\u0105 rozwoju infrastruktury wystawienniczej i kongresowej, Max Berg – g\u0142\u00f3wny architekt Wroc\u0142awia w latach 1908-1925, otrzyma\u0142 zlecenie zaprojektowania wielofunkcyjnego obiektu, kt\u00f3ry mia\u0142 sta\u0107 si\u0119 g\u0142\u00f3wnym miejscem spotka\u0144 Wroc\u0142awian oraz organizacji wydarze\u0144 masowych. Tak powsta\u0142a Hala Stulecia we Wroc\u0142awiu. Obecnie og\u0142oszono konkurs na \u201eNowy wizerunek kompleksu Hali Stulecia. Na miar\u0119 XXI wieku\u201d<\/p>\n

M-S-M<\/span><\/span><\/span><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Lista \u015awiatowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzko\u015bci to lista obiekt\u00f3w obj\u0119tych szczeg\u00f3ln\u0105 ochron\u0105 mi\u0119dzynarodowej organizacji UNESCO, ze wzgl\u0119du na ich warto\u015b\u0107 kulturow\u0105 b\u0105d\u017a przyrodnicz\u0105.<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_eb_attr":"","footnotes":""},"categories":[37,30],"tags":[125,93,402,1194,299,159],"slowa":[],"typ":[],"yoast_head":"\n