\u00a0 \u201eGniezno Piast\u00f3w \u2013 rola i znaczenia Gniezna w kszta\u0142towaniu si\u0119
pa\u0144stwowo\u015bci polskiej\u201d – <\/b><\/i>k<\/i>onferencja prasowa z udzia\u0142em specjalist\u00f3w z dziedziny historii i\u00a0archeologii oraz dziennikarzy<\/i><\/font><\/font><\/p>\n

<\/p>\n

Wa\u017cno\u015b\u0107 Gniezna<\/u><\/font><\/font><\/p>\n

<\/p>\n

M\u00f3wi\u0105c o pocz\u0105tkach naszego pa\u0144stwa w zasadzie trzeba by zacz\u0105\u0107 od kilku uwag og\u00f3lnych. Poznanie pocz\u0105tk\u00f3w Polski (czy raczej \u201ePolski Piast\u00f3w\u201d) nie jest \u0142atwe. To poznanie dokonuje si\u0119 dzi\u0119ki dwom zasadniczym dziedzinom nauki \u2013 Historii i Archeologii. Obie dziedziny pos\u0142uguj\u0105 si\u0119 samodzieln\u0105 metodyk\u0105 bada\u0144 i wyci\u0105gane przez nie wnioski zasadniczo opieraj\u0105 si\u0119 na odmiennych \u017ar\u00f3d\u0142ach. Oczywi\u015bcie bez wsp\u00f3\u0142pracy obu dziedzin, bez wymiany do\u015bwiadcze\u0144, bez dyskusji trudno budowa\u0107 obraz pocz\u0105tk\u00f3w naszego pa\u0144stwa. Wsp\u00f3\u0142cze\u015bnie obie dziedziny korzystaj\u0105 z osi\u0105gni\u0119\u0107 wielu dodatkowych dyscyplin, wsp\u00f3\u0142pracuj\u0105 z wieloma dziedzinami nauk (przyrodniczych, fizyko-chemicznych, medycznych) na etapie zar\u00f3wno projektowania bada\u0144, realizacji projekt\u00f3w jak i konstruowania wniosk\u00f3w.<\/font><\/font><\/p>\n

Drug\u0105 wa\u017cn\u0105 spraw\u0105 jak\u0105 nale\u017cy poruszy\u0107 przy okazji omawiania powy\u017cszego zagadnienia to specyfika \u015bredniowiecza i \u201eobiektywne\u201d trudno\u015bci przy jego odtwarzaniu. Pocz\u0105tki pa\u0144stwa to moment, gdy nast\u0119puj\u0105 zasadnicze przemiany zar\u00f3wno administracyjne, kulturowe, gospodarcze, ideologiczne (religijne). A tym samym spo\u0142eczne, osadnicze. To bardzo skomplikowany proces trwaj\u0105cy zapewne kilka pokole\u0144, a nasilenie tempa tych przemian by\u0142o zapewne zmienne, zr\u00f3\u017cnicowane. Najsilniej i najowocniej przemiany te daj\u0105 si\u0119 zaobserwowa\u0107 (z konsekwencj\u0105 w\u0142a\u015bnie dla powstania organizmu pa\u0144stwowego) w\u0142a\u015bnie w Wielkopolsce, a \u015bci\u015blej na Ziemi Gnie\u017anie\u0144skiej. <\/font><\/font><\/p>\n

Trzeba zaznaczy\u0107 \u017ce ta \u201ePolska Piastowska\u201d sk\u0142ada\u0142a si\u0119 z kilku r\u00f3\u017cnych dzielnic (obszar\u00f3w) o zr\u00f3\u017cnicowanym poziomie gospodarczym, o r\u00f3\u017cnym pod\u0142o\u017cu kulturowym i z r\u00f3\u017cn\u0105 przesz\u0142o\u015bci\u0105. A wi\u0119c w konsekwencji nie mo\u017cna te\u017c m\u00f3wi\u0107 o jednorodnym i zunifikowanym Pa\u0144stwie. Dok\u0142adne rozpoznanie funkcjonowania tej najstarszej administracji, ca\u0142ego organizmu jest wci\u0105\u017c na etapie dok\u0142adnego poznawania. Wci\u0105\u017c nauka dostarcza nowych szczeg\u00f3\u0142\u00f3w pozwalaj\u0105cych na wype\u0142nienie tej mozaiki historycznej. <\/font><\/font><\/p>\n

W owym czasie (w\u0142adanie Mieszka I, Boles\u0142awa Chrobrego, a przecie\u017c i p\u00f3\u017aniej!) trudno m\u00f3wi\u0107 o sto\u0142eczno\u015bci jednego miejsca. Na okre\u015blenie miejsc sto\u0142ecznych, wa\u017cnych, istotnych, manifestuj\u0105cych si\u0119 w \u00f3wczesnym krajobrazie polityczno-kulturowym pos\u0142ugujemy si\u0119 okre\u015bleniem sedes regni principales. <\/i>Trudno m\u00f3wi\u0107 o jednym miejscu stolica<\/b> (w uj\u0119ciu wsp\u00f3\u0142czesnym). \u00d3wczesny w\u0142adca prowadzi\u0142 swoje rz\u0105dy w oparciu o szereg wa\u017cnych punkt\u00f3w \u2013 grod\u00f3w, czy okr\u0119g\u00f3w grodowych. Nale\u017cy doda\u0107 \u017ce grody nie stanowi\u0142y jakiego\u015b samodzielnego pojedynczego punktu w \u00f3wczesnym krajobrazie osadniczym. By\u0142y z ca\u0142\u0105 pewno\u015bci\u0105 punktem centralnym dla jakiego\u015b okr\u0119gu (z czasem okr\u0119gu administracyjnego) w ramach kt\u00f3rych toczy\u0142o si\u0119 \u00f3wczesne \u017cycie spo\u0142eczno\u015bci. Te istotne miejsca \u2013 grody \u201esto\u0142eczne\u201d charakteryzowa\u0142y si\u0119 konkretnymi punktami \u2013 si\u0142\u0105 rzeczy by\u0142y to urz\u0105dzenia obronne (wa\u0142y, bramy, cz\u0119sto mosty \u2013 \u201ewyspowe\u201d po\u0142o\u017cenie grod\u00f3w), a tak\u017ce siedziby w\u0142adcy (najbardziej okaza\u0142e budowle na grodzie, sw\u0105 konstrukcj\u0105 i wyposa\u017ceniem przewy\u017cszaj\u0105ce standardowe budowle wn\u0119trza grodu), czy wreszcie budowle sakralne \u2013 obiekty zwi\u0105zane z now\u0105 religi\u0105 jaka pojawi\u0142a si\u0119 wraz z chwil\u0105 tworzenia pa\u0144stwa. W sumie obserwujemy konieczno\u015b\u0107 przemieszczania si\u0119 w\u0142adcy. To przemieszczanie by\u0142o spowodowane co najmniej dwoma powodami \u2013 jeden \u201epolityczno-presti\u017cowy\u201d, drugi \u2013 \u201eekonomiczny\u201d. W\u0142adca musia\u0142 pokazywa\u0107 si\u0119 w r\u00f3\u017cnych miejscach, a jednocze\u015bnie gdyby d\u0142u\u017cej (na sta\u0142e?) pozostawa\u0142 w jednym miejscu to okolica ekonomicznie nie zdo\u0142a\u0142a by utrzyma\u0107 wszystkich kt\u00f3rzy z dworem \u2013 z w\u0142adc\u0105 i jego otoczeniem zwi\u0105zanych \u2013 przybywali do danej siedziby.<\/font><\/font><\/p>\n

<\/p>\n

Co przemawia za Gnieznem?<\/u><\/font><\/font><\/p>\n

<\/p>\n

Argumenty przemawiaj\u0105ce za znacz\u0105c\u0105 rol\u0105 Gniezna s\u0105 co najmniej trojakiego pochodzenia. Dwa czysto naukowe \u2013 maj\u0105ce swoje umocowanie w badaniach historyk\u00f3w i archeolog\u00f3w. Trzeci to tradycja \u2013 a wi\u0119c argument poza naukowy, jednak argument kt\u00f3rego absolutnie nie mo\u017cna pomin\u0105\u0107!<\/font><\/font><\/p>\n

Badania wci\u0105\u017c trwaj\u0105, dlatego te\u017c ani dyskusji ani procesu rekonstrukcji pe\u0142niejszego obrazu pa\u0144stwa Piast\u00f3w nie mo\u017cna absolutnie uzna\u0107 za jednoznaczne i zako\u0144czone. <\/p>\n

<\/font><\/font>Tradycja Dynastyczna<\/b> [dynastia Piast\u00f3w – Gniezno – Gniazdo]<\/font><\/font><\/p>\n

Od Galla Anonima funkcjonuje zapisana tradycja i\u017c: \u201eBy\u0142 mianowicie w mie\u015bcie Gnie\u017anie, kt\u00f3re po s\u0142owia\u0144sku znaczy tyle co gniazdo, ksi\u0105\u017c\u0119 imieniem Popiel, oraz niejaki Piast\u201d
<\/font><\/font>I ta poza naukowa tradycja wi\u0105\u017ce pocz\u0105tki dynastii w\u0142a\u015bnie z Gnieznem. <\/font><\/font><\/p>\n

Civitas Schinesghe<\/b> \u2013 Ziemia Gnie\u017anie\u0144ska domena we w\u0142adaniu dynastii [Schinesghe – Gniezno – najstarsze okre\u015blenie Gniezna \u2013 991\/992]<\/font><\/font><\/p>\n

Item in alio tomo sub Iohanne XV papa Dagome iudex et Ote senatrix et filii eorum: Misicam et Lambertus \u2013 nescio cuius gentis homines, puto autem Sardos fuisse, quoniam ipsi a III iudicibus reguntur \u2013 leguntur beato Petro contulisse unam civitatem in integro, que vocatur Schinesghe, cum omnibus suis pertinentiis infra hos affines, sicuti incipit a primo latere longum mare, fine Bruzze usque in locum, qui dicitur Russe et fines Russe extendente usque in Craccoa et ab ipsa Craccoa usque ad flumen Oddere recte in locum, qui dicitur Alemure, et ab ipsa Alemura usque in terram Milze recte intra Oddere et exinde ducente iuxta flumen Oddera usque in predictam civitatem Schinesghe. (Dagome iudex)<\/font><\/font><\/p>\n

To najstarsza nazwa Gniezna, tu po raz pierwszy widnieje nazwana domena gnie\u017anie\u0144ska, w znanych nam \u017ar\u00f3d\u0142ach.<\/font><\/font><\/p>\n

Dagome iudex<\/b> [oddanie Rzymowi pod opiek\u0119 pa\u0144stwa przez pierwszego w\u0142adc\u0119]<\/font><\/font><\/p>\n

Mieszko I, wraz z \u017con\u0105 Od\u0105 i synami Lambertem i Mieszkiem oddaje swoj\u0105 domen\u0119 pod opiek\u0119 papie\u017ca \u2013 Jana XV.<\/font><\/font><\/p>\n

Gr\u00f3b \u015bw. Wojciecha <\/b>[patron Polski, pierwszy \u015bwi\u0119ty]<\/font><\/font><\/p>\n

Wojciech S\u0142awnikowic, ginie 23 kwietnia 997 roku podczas pr\u00f3by nawracania, nauczania poga\u0144skich Prus\u00f3w. Boles\u0142aw Chrobry sprowadza cia\u0142o Wojciecha do Gniezna i tu organizuje mu poch\u00f3wek. Pierwsza, najstarsza w polskim ko\u015bciele konfesja!<\/font><\/font><\/p>\n

Pierwszy s\u0142owia\u0144ski m\u0119czennik i \u015bwi\u0119ty. Jego relikwie docieraj\u0105 do Akwizgranu \u2013 stolicy cesarstwa i do Rzymu \u2013 stolicy zachodniego chrze\u015bcija\u0144stwa.<\/font><\/font><\/p>\n

Zjazd Gnie\u017anie\u0144ski<\/b> [wyprawa najwa\u017cniejszego w\u0142adcy \u00f3wczesnej Europy do Gniezna]<\/font><\/font><\/p>\n

R\u00f3\u017cnie interpretowana i oceniana wyprawa Ottona III \u2013 Cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckiego (de facto \u2013 w\u0142adcy \u00f3wczesnego \u015bwiata chrze\u015bcija\u0144skiego) do Gniezna \u2013 do grobu \u015bw. Wojciecha. Synod biskupi. Uzyskanie relikwii.<\/font><\/font><\/p>\n

Mimo dyskusji, w\u015br\u00f3d nam wsp\u00f3\u0142czesnych, przybycie do Gniezna i spotkanie cesarza z Boles\u0142awem Chrobrym mia\u0142o du\u017ce znaczenie i by\u0142o \u015bwiadectwem plan\u00f3w Ottona III i docenianiem przez niego samego Boles\u0142awa \u2013 wymiana dar\u00f3w.<\/font><\/font><\/p>\n

Powo\u0142anie arcybiskupstwa<\/b> w Gnie\u017anie [rok 1000]<\/font><\/font><\/p>\n

Nadanie Gnie\u017anie\u0144skiemu Ko\u015bcio\u0142owi rangi archidiecezji! Usamodzielnienie Ko\u015bcio\u0142a Piast\u00f3w (wyprzedzenie Pragi! W d\u0105\u017ceniach do usamodzielnienia). Pierwsza pr\u00f3ba stworzenia administracji ko\u015bcielnej na ziemiach piastowskich \u2013 z podleg\u0142ymi biskupstwami w Poznaniu, Ko\u0142obrzegu, Wroc\u0142awiu, Krakowie.<\/font><\/font><\/p>\n

Wa\u017cne wydarzenie \u2013 powstaj\u0105ce biskupstwa na terenie s\u0142owia\u0144szczyzny podlega\u0142y ko\u015bcio\u0142owi niemieckiemu.<\/font><\/font><\/p>\n

Moneta \u201eGnezdun civitas\u201d<\/b> [moneta podkre\u015blaj\u0105ca nazw\u0119 Gniezno – nie ma innej monety “Piast\u00f3w z nazw\u0105 ‘miasta’ – ‘grodu’]<\/font><\/font><\/p>\n

To najstarsza moneta z nazw\u0105 danej konkretnej miejscowo\u015bci. Przypisywana Boles\u0142awowi Chrobremu. Na awersie widnieje \u201eportret w\u0142adcy\u201d. Jest to nawi\u0105zanie do zachodnioeuropejskich wzorc\u00f3w \u201emonet w\u0142adc\u00f3w\u201d od Anglii poprzez Skandynawi\u0119.
<\/font><\/font>Istnieje te\u017c moneta z nazw\u0105 \u201eMogilna\u201d, ale jest bardziej dyskusyjna \u2013 niekt\u00f3rzy \u0142\u0105cz\u0105 j\u0105 z Czechami.<\/font><\/font><\/p>\n

Wyprawa Brzetys\u0142awa 1038<\/b> [wyw\u00f3z \u015bw. Wojciecha – “walka” o relikwie; ale najazd – wyprawa jest wa\u017cna je\u015bli zdob\u0119dzie si\u0119, zniszczy stolic\u0119!!!]<\/font><\/font><\/p>\n

Powszechnie uwa\u017ca si\u0119 \u017ce wyprawa czeskiego ksi\u0119cia Brzetys\u0142awa mia\u0142a cel jedynie zdobycie-wykradzenie szcz\u0105tk\u00f3w \u015bw. Wojciecha. Pewnie tak!<\/font><\/font><\/p>\n

Ale te\u017c by\u0142a to pr\u00f3ba podporz\u0105dkowania (zdobycia) ca\u0142ego piastowskiego terytorium – dlatego zniszczono podczas najazdu szereg grod\u00f3w, a przede wszystkim Gniezno \u2013 najwa\u017cniejszy gr\u00f3d w pa\u0144stwie. W\u0142a\u015bnie zdobycie \u201eg\u0142owy\u201d g\u0142\u00f3wnego-naczelnego grodu dawa\u0142o zwyci\u0119stwo naje\u017ad\u017acy.<\/font><\/font><\/p>\n

Koronacje<\/b> pierwszych kr\u00f3li
<\/font><\/font>Boles\u0142aw Chrobry \u2013 18 kwietnia (?) 1025 [Arcybiskup Hipolit]
<\/font><\/font>Mieszko II \u2013 25 grudnia (?) 1025 [Arcybiskup Hipolit]
<\/font><\/font>Boles\u0142aw II \u015amia\u0142y \u2013 25 grudnia 1076 [Arcybiskup Piotr]
<\/font><\/font>Przemys\u0142 II \u2013 26 czerwca 1295 [Arcybiskup Jakub \u015awinka]
<\/font><\/font>Wac\u0142aw II \u2013 sierpie\u0144 1300 [Arcybiskup Jakub \u015awinka] <\/font><\/font><\/p>\n

Dwie pierwsze koronacje to normalna kolej losu \u2013 w archikatedrze dokonuje si\u0119 koronacji w\u0142adc\u00f3w! Ciekawa jest koronacja Boles\u0142awa \u015amia\u0142ego dokonana w\u0142a\u015bnie w Gnie\u017anie, a szczeg\u00f3lnie Przemys\u0142a II, kt\u00f3ry d\u0105\u017cy\u0142 do zjednoczenia ziem piastowskich i odnowienia kr\u00f3lestwa. A do rangi symbolu (podkre\u015blenie znaczenia archikatedry gnie\u017anie\u0144skiej, a te\u017c usankcjonowanie w\u0142asnej koronacji) urasta koronacja Wac\u0142awa II.<\/font><\/font><\/p>\n

Ingres Prymasa<\/b>\u00a0[ka\u017cdy Prymas zaczyna swoje urz\u0119dowanie od “przej\u015bcia” z Trzemeszna do Gniezna!]<\/font><\/font><\/p>\n

Tradycja obejmowania sakry prymasowskiej wi\u0105za\u0142a si\u0119 z przybyciem do Trzemeszna (tu wg tradycji mia\u0142o si\u0119 znale\u017a\u0107 cia\u0142o \u015bw. Wojciecha nim na dobre spocz\u0119\u0142o w Gnie\u017anie) aby nast\u0119pnie odby\u0107 swoist\u0105 pielgrzymk\u0119 do katedry gnie\u017anie\u0144skiej.
<\/font><\/font>[ks. Kardyna\u0142 August Hlond; ks. Kardyna\u0142 Stefan Wyszy\u0144ski]<\/font><\/font><\/p>\n

Diecezja<\/b> Warszawsko-Gnie\u017anie\u0144ska<\/b> [dzi\u015b ju\u017c nieaktualne, ale po\u0142\u0105czenie dw\u00f3ch stolic!!!, a wi\u0119c zn\u00f3w nawi\u0105zanie do tradycji, do historii<\/font><\/font><\/p>\n

Wsp\u00f3\u0142czesna stolica pragnie nawi\u0105za\u0107 do tradycji i \u0142\u0105czy uni\u0105 personaln\u0105 \u201epierwsz\u0105\u201d i aktualn\u0105 stolic\u0119.
<\/font><\/font>W latach 1821-1946 by\u0142a unia \u201egnie\u017anie\u0144sko-pozna\u0144ska\u201d, a w latach 1946-1992 \u201egnie\u017anie\u0144sko-warszawska\u201d<\/font><\/font><\/p>\n

Oprac.<\/i><\/font><\/font><\/p>\n

Jacek Wrzesi\u0144ski
<\/em><\/font><\/font>Kierownik pracowni Grodu w Grzybowie,
<\/em><\/font><\/font>oddzia\u0142 Muzeum Pierwszych Piast\u00f3w na Lednicy<\/p>\n

<\/em><\/p>\n

www.powiat-gniezno.pl<\/font><\/a><\/p>\n

<\/span><\/span><\/span><\/font><\/font><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

M\u00f3wi\u0105c o pocz\u0105tkach naszego pa\u0144stwa w zasadzie trzeba by zacz\u0105\u0107 od kilku uwag og\u00f3lnych. Poznanie pocz\u0105tk\u00f3w Polski (czy raczej “Polski Piast\u00f3w”) nie jest \u0142atwe.<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_eb_attr":"","footnotes":""},"categories":[14,3],"tags":[125,1106,435],"slowa":[],"typ":[],"class_list":["post-1099","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-poradniki-dla-turysty","category-wydarzenia-aktualnosci-turystyczne","tag-atrakcje-turystyczne","tag-gniezno","tag-wojewodztwo-wielkopolskie"],"yoast_head":"\n