Turystyka pielgrzymkowa jest jedną z ważniejszych dziedzin turystyki szczególnie w Polsce. Jej głównym celem jest odwiedzanie i wędrowanie po miejscach związanych z kultem świętych i błogosławionych. Szczególne chętnie odwiedzane są miejsce związane z kultem Maryjnym, czyli tak zwane Sanktuaria Maryjne, których kilkadziesiąt znajduje się na ziemiach polskich.
Pielgrzymem inaczej pątnikiem może zostać każdy, kto ma ochotę wędrować do miejsc świętych. Najczęściej ludzie uczestniczą w pielgrzymkach w organizowanych przez kościoły parafialne i razem z większą grupą uczestników zwiedzają miejsca uważane za święte, w których znajdują się także różnego rodzaju relikwie.
Pielgrzymom w trakcie podróży towarzyszy oczywiście pogłębiona modlitwa oraz możliwość korzystania z sakramentu spowiedzi u swoich księży przewodników. Pielgrzymka najczęściej jest podjęta z jakimś zamiarem na przykład dziękczynnym lub pokutnym.
Pielgrzymi odwiedzają także lasy, groty, czy kapliczki, czyli wszystkie te miejsca po drodze do sanktuariów, które szczególnie związane są z kultem, z faktem nadprzyrodzonym, relikwiami lub cudownym wizerunkiem. Do tych miejsc pątnicy przyjeżdżają, by zjednoczyć się z Bóstwem, prosić o łaski, przebaczenie, dziękować. Sanktuaria (czyli święte miejsca) występują w każdej religii. Mogą to być miejsca naturalne (lasy, groty) lub świątynie wzniesione na pamiątkę objawienia czy też w celu oddawania czci relikwiom lub wizerunkom – golgoty.
Pierwotny Kościół gromadził się wokół miejsc życia Jezusa Chrystusa – Betlejem, Nazaret, rzeka Jordan, góra Tabor, Wieczernik, Golgota. W wyniku późniejszych prześladowań miejscami świętymi stawały się groby męczenników (np. groby św. Pawła i Piotra w Rzymie). Później do grona sanktuariów zaczęto włączać miejsca objawień Najświętszej Maryi Panny.
Sanktuaria jako ośrodki kultu i miejsca święte należą do kulturowego i duchowego dziedzictwa naszego narodu, mają wielką siłę przyciągania, równocześnie wyznaczają ważne przystanki i etapy pielgrzymowania wiernych. Sanktuaria ze względu na przedmiot kultu dzielimy na: sanktuaria maryjne, sanktuaria pańskie, sanktuaria związane z kultem świętych. Te najczęściej odwiedzane w naszym kraju to: Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Jasnogórskiej w Częstochowie, Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej królowej Polski w Licheniu,Sanktuarium Maryjne w Świętej Lipce, Sanktuarium Matki Bożej Niepokalanej i św. Maksymiliana M. Kolbego w Niepokalanowie, Sanktuarium Pasyjno – Maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej, oraz sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach.
Po śmierci Jana Pawła II pielgrzymi chętnie wybierają się w podróż „ścieżkami Jana Pawła II”, trasa rozpoczyna się na ul. Franciszkańskiej 3, gdzie w 1944 r. zamieszkał Karol Wojtyła, będąc studentem zakonspirowanego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej. Dalej poprzez Bazylikę Archikatedralną na Wawelu, gdzie w krypcie św. Leonarda ks. Karol Wojtyła odprawił swoje pierwsze nabożeństwo w intencji brata i zmarłych rodziców, kolejne miejsca na szlaku prowadzą przez cmentarz na którym spoczywają rodzice Jana Pawła II, dalej przez liczne pomniki upamiętniające postać papieża Polaka, poprzez Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach kończąc na Międzynarodowym Porcie Lotniczym im. Jana Pawła II (Kraków – Balice).
“Człowiek tęskni za spotkaniem z Bogiem, a pielgrzymki kierują jego myśl ku przystani, do której może zawinąć na szlaku swoich religijnych poszukiwań.”
Jan Paweł II
M-S-M