Gmina Klucze to raj dla turystów lubiących aktywny wypoczynek. Okoliczne skałki zachęcają do wspinaczki, a malownicze krajobrazy do przejażdżek rowerowych. Jednak najbardziej znanym miejscem w okolicy jest jedyna w Europie pustynia. Dziś zaniedbana, już niedługo ma szanse stać się wizytówką regionu i nie lada atrakcją dla turystów.
Gmina Klucze, urocza miejscowość położona jest w powiecie olkuskim, w zachodniej części województwa małopolskiego, kilkadziesiąt kilometrów od Krakowa. O malowniczości tutejszego krajobrazu przesądza położenie w Jurze Krakowsko – Częstochowskiej. Na krajobrazem górują sporej wielkości wapienne skały – ostańce.
Weekendowy wypoczynek
-Wizytówką gminy Klucze jest charakterystyczny krajobraz jurajski, który co chwilę się zmienia. Podróżując po okolicy raz mamy przed oczami piękne lasy, raz łąki i naturalne zbiorniki wodne – mówi Joanna Smentek, kierownik referatu Spraw Społecznych i Promocji gminy.
Klucze to miejscowość typowo weekendowo – przejazdowa. – Turyści raczej nie zatrzymują się tu na dłużej, choć na terenie gminy mamy oczywiście gospodarstwa agroturystyczne – dodaje Joanna Smentek.
Przez Klucze biegnie rowerowy i pieszy Szlak Orlich Gniazd oraz kilka lokalnych tras turystycznych, Szlak Architektury Drewnianej, Szlak Maryjny, na którym leży Sanktuarium w Jaroszowcu oraz przyrodnicze ścieżki edukacyjne. Sporo tu pomników przyrody i punktów widokowych chętnie odwiedzanych przez pieszych i rowerzystów.
– To bardzo atrakcyjne miejsce dla aktywnych turystów: spacerowiczów, rowerzystów, osób wspinających się po skałkach. Klucze to również doskonała okolica na wypoczynek dla całej rodziny – podkreśla Joanna Smentek.
Co zostało z piasku?
Pustynia Błędowska jest najbardziej znanym miejscem w gminie Klucze. To jedyne tego typu miejsce w Europie.
„Jej powstanie wiąże się z intensywną działalnością gospodarczą człowieka w XIII wieku, kiedy rozwijało się tu górnictwo srebra i hutnictwo. Wówczas zapotrzebowanie na drewno wymusiły masowe wycinki drzew na tym terenie. Ogołocona z lasu ziemia szybko odsłoniła nagromadzone polodowcowe luźne piaski, dając początek procesom przyrodniczym charakterystycznym dla prawdziwych pustyni”- czytamy o historii pustyni na oficjalnej stronie gminy. Współczesny obraz tego miejsca jest nieco inny, niż ten z przedwojennych opisów. Ci, którzy wyobrażają sobie bezkresne morze piasku mogą się rozczarować. Odsłonięte, piaszczyste obszary pustyni można zobaczyć tylko w niewielkiej części od strony Kluczy i w pobliżu miejscowości Chechło. Najlepiej z punktów widokowych: „Czubatka” w Kluczach i „Dąbrówka” w Chechle. „Czubatka” to miejsce lubiane przez początkujących paralotniarzy. W okolicy znajdują się ruiny punktu dowodzenia wojsk niemieckich z czasów II wojny światowej. Północna część Pustyni Błędowskiej to teren wojskowy. Południowa część pustyni formalnie jest chroniona w ramach użytku ekologicznego.
Szansa na rekultywację pustyni
– Jesteśmy jednoznacznie kojarzeni z pustynią ale trzeba pamiętać, że to miejsce nie jest we władaniu gminy. Turyści często mają do nas pretensje, o to że Pustynia Błędowska jest niezagospodarowana, rozjeżdżana przez jeepy. Tymczasem pani wójt od lat podejmuje różne działania, żeby to zmienić – podkreśla Joanna Smentek.
Wszystko wskazuje na to, że sytuacja może zmienić się na lepsze. Gmina po wielu latach starań otrzyma wsparcie z funduszy unijnych na rekultywację pustyni w ramach programu „Life+”. Koszt inwestycji szacowany jest na 9 mln zł, z czego 50 proc. pokryje dotacja z UE, a kolejne 45 proc. przekaże Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
– Za pozyskane środki chcemy zbudować ostoje przyrodnicze. Będzie to pierwsza tego typu inwestycja na terenie pustyni. Dostaliśmy również zgodę od wojska na zrealizowanie tego projektu – wyjaśnia Smentek.
Za pieniądze z UE gmina zadba o bezpieczeństwo i ekosystem pustyni. Ponieważ wcześniej pełniła ona funkcję poligonu, specjaliści sprawdzą czy nie ma na jej terenie pozostałości niewybuchów. Kolejnym etapem rewitalizacji będzie wycinka sztucznie posadzonych na pustyni wierzb i innych roślin. Murawy rosnące na wydmach zostaną objęte ochroną, a na terenie pustyni zostaną wyznaczone ścieżki dydaktyczne. W ramach projektu ma powstać również w Kluczach Pustynne Centrum Informacji.
Joanna Jałowiec
Ciekawostki na temat Pustyni Błędowskiej
• W latach 20-tych XX w., kiedy wydmy zajmowały większy niż obecnie obszar, na pustyni odnotowywano fatamorgany. Zjawisko mirażu opisał w 1924 roku w czasopiśmie „Kosmos” znany botanik prof. Kazimierz Piech,.
• Na pustyni i w jej okolicy rośnie wiele rzadkich i chronionych gatunków roślin: dziewięćsił bezłodygowy, konwalia majowa, lilia złotogłów (w dolinie Białej Przemszy). Na korzeniach czerwca trwałego żyje czerwc polski. To owad hodowany masowo w XV i XVI w. w celu pozyskania czerwonego barwnika do tkanin. Polska była wówczas głównym źródłem zaopatrzenia Europy w ten barwnik.
• Według legendy Pustynia Błędowska powstała przez nieuwagę diabła. Według podań ludowych, zuchwałość górników olkuskich, którzy w poszukiwaniu złóż srebra i ołowiu, kopali coraz głębiej, rozzłościła diabły. Te postanowiły zasypać kopalnie piaskiem znad Morza Bałtyckiego. Diabeł szybując z ogromnym workiem piachu na plecach zahaczył o wieżę kościelną na kluczewskim wzgórzu i rozdarł worek. Piasek rozsypał się na okoliczne pola, zamiast nad olkuskimi kopalniami.
• Teren Pustyni Błędowskiej był używany jako poligon. Dziś odbywają się tu jedynie skoki spadochronowe. W 1999 roku pustynia była miejscem manewrów wojsk NATO.
Źródło: PR